Skuteczność i opłacalność terapii od lat poddawana jest analizom wykonywanym głównie przez APA (Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne). O wynikach decyduje nie tylko trudność i problem, z jakim do terapeuty zgłasza się pacjent. Decydujące są również cechy dobrego psychoterapeuty, które pozwalają szybciej nawiązać nić wzajemnego zaufania z pacjentem, a co za tym idzie, rozwiązać jego trudności. Czynniki związane bezpośrednio z typem osobowości terapeuty pośrednio wpływają wobec tego na powodzenie terapii i jej przebieg.
Cechy dobrego psychoterapeuty pomagają osiągnąć sukces zarówno jemu, jak i jego pacjentom. Niezależnie od swojej specjalizacji, terapeuta powinien wobec tego mieć określone predyspozycje do wykonywania obranego zawodu. Zgodnie z etyką lekarską, ma on kierować się dobrem pacjenta i okazywać mu szacunek. Odpowiedzialność, uczciwość, szczerość i ostrożność – to cechy, które pacjenci cenią sobie najbardziej. Z punktu widzenia specjalistów z branży należy jednak dodać również konieczność kierowania się obiektywizmem i posiadania szerokiej wiedzy specjalistycznej popartej aktualnymi, naukowymi dowodami.
Psychoterapia
Aby odpowiedzieć na pytanie, jakie powinny być cechy dobrego psychoterapeuty, należy zastanowić się, w jakim celu pacjenci udają się do gabinetu psychoterapeutycznego. Nie szukają oni bowiem kogoś, komu można się wyżalić i kto z politowaniem udzieli im „złotych rad”. Wręcz przeciwnie – oczekują obiektywizmu, spojrzenia na trudności z boku, dyskrecji.
Psychoterapia stosowana jest bowiem w celu „przepracowania” problemów i trudności, z jakimi boryka się na co dzień pacjent. Mogą być one natury emocjonalnej, społecznej, seksualnej. Złożone trudności, z którymi pacjenci zgłaszają się na terapię, dotyczą zazwyczaj uzależnienia, zaburzeń osobowości, relacji w rodzinie i najbliższym środowisku czy patologicznych zachowań psychicznych oraz problemów seksualnych. Choć psychoterapia to nie wstyd, nadal wielu pacjentów odczuwa lęk i opory przed pierwszą wizytą u specjalisty. Nie mają oni pewności, czy ich trudność „nadaje się” do terapii i w jaki sposób zostaną potraktowani przez psychoterapeutę. Należy jednak pamiętać, że dobry specjalista to nie tylko empatyczny, ale i wysoko wykształcony, doświadczony człowiek.
Cechy dobrego psychoterapeuty – osobowość
Cechy dobrego psychoterapeuty związane są bezpośrednio z jego osobowością. Choć może on nad nią systematycznie pracować, nie da się ukryć, że niektóre cechy po prostu mamy lub nie. Psychoterapeuta powinien zatem odznaczać się wysokim poziomem kultury osobistej i mieć wysoko rozwinięte kompetencje interpersonalne. Wzbudzać zaufanie swoją szczerością i otwartością. W jasny sposób tłumaczyć wszelkie psychologiczne zawiłości, używając prostego, przystosowanego do możliwości odbiorcy, języka. Dostosowywać styl pracy indywidualnie do pacjenta, wybierając optymalne narzędzia i metody. Ponadto systematycznie dokonywać ewaluacji osiągnięć terapeutycznych sprawdzając, jak stan pacjenta poprawia się dzięki prowadzonej terapii.
Wizyta u psychoterapeuty powinna napawać pacjenta optymizmem i nadzieją. Dobra relacja psychoterapeutyczna opiera się na zaufaniu, bliskości i trosce. Dzięki tej wrażliwej i otwartej na trudności innych osobie możliwe jest pokonanie słabości i spojrzenie na nie z innej perspektywy. Dla pacjenta jedną z najistotniejszych cech psychoterapeuty jest jego dyskrecja.
Dobry psychoterapeuta powinien również dbać o swój rozwój zawodowy. Wiarygodny i skuteczny będzie ten, który uczestniczy w aktualnych szkoleniach, posiada certyfikat psychoterapeuty uznanego towarzystwa terapeutycznego i poddaje się okresowej superwizji. Dążenie do samodoskonalenia się i ujawnianie swoich kompetencji jest widoczną oznaką rzetelności działalności określonego psychoterapeuty.
Zanim odwiedzisz psychoterapeutę…
Pierwsza wizyta u psychoterapeuty może być źródłem lęku, niepewności i stresu. Niedoświadczony pacjent nie wie, czego może się spodziewać i jaki przebieg będzie miało spotkanie. Mimo to może się do niego dobrze przygotować. Wystarczy, że odpowiednio wcześniej przyjrzy się swojej codzienności i trudnościom, z jakimi się boryka. Może zapisać na kartce swoje spostrzeżenia, wątpliwości i pytania, jakie chce skierować do specjalisty. Pomoże mu to uniknąć zakłopotania i zagubienia w konsekwencji odczuwanego stresu. Podczas pierwszego spotkania terapeuta zadaje pacjentowi kilka pytań. Pomagają mu one zbudować tzw. przymierze terapeutyczne – rozeznać się w sytuacji pacjenta i określić jego oczekiwania oraz potrzeby. Kolejnym krokiem jest wspólne stworzenie planu terapii i zawarcie tzw. kontraktu.
Terapeuta pomaga pacjentowi zrozumieć siebie i dążyć do jego doskonalenia. Istnieje jednak ogromna różnica między dwoma podobnymi oddziaływaniami tego typu. Terapia a coaching nie są pojęciami tożsamymi. Spotkania z terapeutą nie mają na celu jedynie podniesienia jakości życia pacjenta. Podczas nich należy bowiem dotrzeć do sedna sprawy i zmierzyć się ze wszelkimi trudnościami, które swoje źródło mogą mieć nawet we wczesnym dzieciństwie pacjenta. Na sesję terapeutyczną mogą również wybrać się osoby zdrowe, które chcą zaciekawić się sobą i lepiej się poznać.