Każdy z nas przejdzie w życiu kryzys. Nie mogę obiecać, że spotka nas on tylko jeden. Zdecydowanie lepiej radzimy sobie z tym, co znane. Poznajcie więc ,,elementarz kryzysu”.
1. Słowniczek
KRYZYS – wynik stresu i napięcia
STRES – reakcja psychofizyczna na pojedyncze zdarzenie lub serię zdarzeń
SYTUACJA KRYZYSOWA – sytuacja niespodziewanego, niekorzystnego wydarzenia (zmiany) o szerokim wpływie na osobę i jej otoczenie
2. Co u osoby w kryzysie?
MYŚLENIE: przekroczenie granic, zagrożenie, utrata
EMOCJE: gniew, wrogość, strach, lęk, smutek, przygnębienie
ZACHOWANIE: działania chybione, unikanie, paraliż działań
3. Stresory mogące wywołać kryzys:
- – Śmierć bliskiej osoby
- – Przemoc ( w tym seksualna)
- – Inwalidztwo (np. amputacje)
- – Poważna choroba (diagnoza)
- – Wypadek, katastrofa
- – Sytuacja związana z rozwiązaniem problemu np. konflikt
4. Rodzaje reakcji kryzysowych:
- – Zwykła reakcja na wydarzenie krytyczne
- – Ostra reakcja na wydarzenie krytyczne
- – Zaburzenia związane z wydarzeniem krytycznym (PTSD)
- – Złożone i/lub chroniczne skutki wydarzenia krytycznego (PTSD+)
5. Jak rozpoznać osobę w kryzysie?
MYŚLENIE: natrętne myśli lub wspomnienia o zdarzeniu, koszmary senne, koncentracja na problemach lub wspomnieniach, rekonstruowanie w myślach tego co się wydarzyło aby odzyskać poczucie kontroli, zastanawianie się ,,co by było gdyby…”, wątpienie we własne siły
EMOCJE: niepokój, lęk, niepewność, oszołomienie, szok, zaprzeczenie, bezradność, utrata kontroli, wściekłość, złość, smutek, żal, rozpacz, wstyd
ZACHOWANIE: trudności w normalnym funkcjonowaniu, zachowania dziwaczne, nadmierna czujność i pobudzenie, wybuchy gniewu, wycofanie się, płacz, regresja, częste wizyty u lekarza bez wyraźnych powodów (szukanie jakiejś pomocy), zaburzenia snu, brak koncentracji, nasilenie zmęczenia
6. Nie można być obojętnych, warto interweniować aby:
- – Zmniejszyć cierpienie osoby w kryzysie
- – Zapobiec rozległym i trwałym następstwom urazu psychicznego
- – Pomóc w odzyskaniu równowagi psychicznej i kontroli nad własnym życiem
- – Zapobiegać powtarzaniu się urazowych doświadczeń w przyszłości
7. Elementy wartościowej reakcji na kryzys:
Natychmiastowość – włączenie się, przerwanie ,,krwawienia emocjonalnego”
Kontrola – sprawdzenie zasięgu problemu, prowadzimy za rękę i podpowiadamy, że rozwiązania istnieją, ale bez obietnic
Ocena sytuacji – nie zajmujemy się historią życia, skupiamy się na tym co teraz
Dyspozycje – szukając rozwiązań (zaspokojenia pilnych potrzeb) pomagamy dostrzec osobie w kryzysie własne zasoby
Odniesienie – profesjonalna pomoc psychologa, lekarza, pracownika socjalnego, policjanta, prawnika
Uzupełnienie – sprawdzamy czy dostarczono pomoc, zmniejszono zagrożenie
Jeśli czujesz, że jesteś w kryzysie lub rozpoznajesz kryzys u bliskich, sięgnij po pierwszą pomocą psychologiczną, czyli:
INTERWENCJĘ KRYZYSOWĄ – wsparcie w wyjątkowej, trudnej sytuacji, będące próbą szybkiego poradzenia sobie z aktualnym problemem. Interwent umiejętne wkracza we właściwym momencie w sytuację osoby przeżywającej kryzys, by pomóc jej rozwiązać problem grożący destrukcją fizyczną i psychiczną. Pamiętaj, szybkie opanowanie kryzysu zapobiega traumie.
Autor: Klaudia Majka
