Lęk należy do naturalnych i adaptacyjnych reakcji na bodźce stresowe. Towarzyszy każdemu człowiekowi na różnych etapach jego życia i w różnorodnych sytuacjach. Mimo że stanowi naturalną odpowiedź organizmu, w niektórych sytuacjach może być uciążliwy. Zwłaszcza gdy towarzyszy człowiekowi długotrwale, nasila się, lub powraca zbyt często, należy zastanowić się nad tym, jak radzić sobie z lękiem.
Jeżeli nie wiemy, jak radzić sobie z lękiem, może on znacznie utrudniać wykonywanie codziennych obowiązków i ogólne funkcjonowanie człowieka. Wówczas konieczne jest zasięgnięcie opinii specjalisty. Najlepiej, gdy jest nim lekarz, psychiatra, terapeuta, psycholog lub psychoterapeuta. Pomoże on wypracować pacjentowi sposoby na komfortowe zwalczenie lub ograniczenie uczucia lęku, a co za tym idzie – również obciążenia psychicznego oraz emocjonalnego.
Czym jest lęk?
Lęk to zwykle nieprzyjemne odczucie, które towarzyszy nam podczas poznawania nieznanego. Może powodować nie tylko dyskomfort psychiczny, ale również objawiać się somatycznie. Ból żołądka, uczucie ucisku w gardle i podbrzuszu, drgawki, drżenie rąk, potliwość, bladość skóry – to tylko niektóre dolegliwości, z jakimi możemy mieć do czynienia, odczuwając lęk. Postępowanie, mówiące o tym, jak sobie radzić z lękiem, jest uzależnione głównie od jego rodzaju i formy, jaką przybiera.
Możemy się bowiem zamartwiać, snuć negatywne wizje przyszłości, odczuwać ciągły niepokój, ataki paniki, fobie, myśli obsesyjne. Wszystkie te dolegliwości są lękami. Mogą one towarzyszyć również przewlekłym stanom chorobowym – hipoglikemii, chorobom tarczycy, Alzheimera i Parkinsona. Lęk odczuwać możemy również w konsekwencji stosowania niektórych leków czy środków odurzających lub psychoaktywnych. Zastanawiając się nad tym, skąd bierze się depresja, warto zatem pochylić się nad własnymi lękami i wszelkimi nieprzyjemnymi emocjami, jakie odczuwamy. Być może to w nich tkwi źródło ogólnego złego samopoczucia i przedłużającej się chandry.
Jak radzić sobie z lękiem samodzielnie?
Aby odpowiedzieć na pytanie, jak radzić sobie z lękiem w domowym zaciszu, należy zastanowić się nad tym, co danemu pacjentowi przynosi ukojenie i rozluźnienie. Dla większości osób działanie rozluźniające ma wysiłek fizyczny. Podczas niego hormon stresu (kortyzol) zamieniany jest na endorfiny. Specjaliści proponują również zastosowanie technik uważności (mindfulness), medytacji i metod relaksacyjnych. Te działania również pomagają się wyciszyć, przekierować uwagę pacjenta, przepracować lęk. Wspomagają poprawę zdrowia i kondycji psychicznej, dbają o higienę i jakość snu, spowalniają procesy starzenia się organizmu.
Wszystkim pacjentom, którzy odczuwają jakiekolwiek obciążenie psychiczne, zaleca się obserwację własnego oddechu. Trening uważnego oddychania może okazać się najskuteczniejszą metodą walki z lękiem i stresem. Wystarczy kilkanaście oddechów dziennie, głębokich i dotleniających, jako podstawa ćwiczeń antystresowych. Pacjenci korzystają również z form terapii naturalnej – zwłaszcza obcując z przyrodą. Ponadto urealnienie własnych lęków, czyli zderzenie ich z rzeczywistością i sprecyzowanie, pozwala zaakceptować lub odrzucić niepokojące myśli.
Skutecznie określić sposoby na to, jak sobie radzić z depresją i lękami pomoże natomiast tylko specjalista. Dlatego też podstawową decyzją pacjenta, który odczuwa dyskomfort związany z lękami i fobiami, powinna być ta o rozpoczęciu psychoterapii. Już pierwsza wizyta u psychoterapeuty może okazać się znacząca i pomocna. Wystarczy wykonać zdecydowany krok.
Lęki a psychoterapia
Wszelkie lęki i fobie mogą być spowodowane występowaniem różnorodnych czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Wynikają one zazwyczaj z genetycznych predyspozycji do występowania zaburzeń psychicznych pacjenta, stresujących wydarzeń w jego życiu czy problemów ze zdrowiem. Również indywidualne cechy osobowościowe czy stosowane substancje toksyczne, mogą predysponować pacjenta do wystąpienia zaburzeń lękowych. Zespół lęku uogólnionego, fobie społeczne, panika, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD), zespół ostrego stresu i stresu pourazowego, fobie specyficzne (tokofobia, agorafobia, akrofobia, kynofobia, zoofobia i inne) – to tylko niektóre zaburzenia, z jakimi pacjent może się na co dzień borykać. Dlatego też o konkretnej terapii może zadecydować jedynie terapeuta na podstawie złożonego wywiadu i badania pacjenta.
Zastanawiając się nad tym, jak radzić sobie z lękiem, warto jednocześnie pamiętać, o tym, że psychoterapia to nie wstyd. Spotkania z terapeutą pomogą pacjentowi oswoić własne lęki i znaleźć nowe sposoby na rozluźnienie. Nadmierna lękliwość w każdej chwili może stać się poważnym zaburzeniem, uniemożliwiającym samodzielne poradzenie sobie z własnymi trudnościami. W takiej sytuacji nie należy zwlekać z wizytą u specjalisty. Nad lękiem niezwykle trudno zapanować. Nie ma on cech racjonalnych, w związku z czym najlepszym możliwym rozwiązaniem jest zwykle zastosowanie terapii psychologicznych. W przypadku niektórych pacjentów pomocna może okazać się również farmakoterapia.
