Zespół nadpobudliwości psychoruchowej – czym jest ADHD i jakie są typowe objawy ADHD u dorosłych? 

ADHD fachowo nazywane jest zespołem nadpobudliwości psychoruchowej lub zaburzeniem hiperkinetycznym (zespołem hiperkinetycznym). To trudność psychiczna, oddziałująca zarówno na sposób zachowania człowieka, jak i jego rozwój społeczno-emocjonalny i pragmatyczny. Diagnoza ADHD u dorosłych możliwa jest przede wszystkim dzięki dokładnemu wywiadowi i wykorzystaniu testów psychologicznych dostosowanych indywidualnie do potrzeb i możliwości każdego pacjenta. W pierwszej kolejności specjalista musi jednak poznać cechy charakterystyczne neuroróżnorodoności, z jakimi funkcjonuje w społeczeństwie osoba decydująca się na wykonanie diagnostyki w wieku dorosłym.

Jak zdiagnozować ADHD? W klasyfikacji chorób i zaburzeń wyróżniono objawy ADHD, których obecność lub brak występowania pozwala na postawienie rzetelnej diagnozy ADHD u osób dorosłych. Jako pierwsze objawy w zakresie braku uwagi mogą występować: niezdolność do skupienia uwagi na dłuższy czas, trudność w kończeniu skomplikowanych i złożonych zadań oraz roztargnienie objawiające się przede wszystkim zapominaniem o istotnych kwestiach. Nadmierna aktywność, tzw. nadpobudliwość ruchowa u osób dorosłych widoczna jest głównie jako częste odczuwanie silnej potrzeby poruszania częściami własnego ciała (głównie rękami i nogami). To również doświadczanie częstego uczucia niepokoju, duża potrzeba aktywności fizycznej i wysiłku. Przerywanie wypowiedzi innych osób, trudność z oczekiwaniem i regulacją własnych emocji – to z kolei dolegliwości i stany świadczące o impulsywności danej osoby.

Rozpoznanie zespołu nadpobudliwości ruchowej możliwe jest jedynie wówczas, gdy stany te i objawy występowały i występują w różnych sferach życia pacjenta. Mogą one zatem dotyczyć zarówno relacji i sytuacji rodzinnych, jak i zawodowych oraz społecznych. Kryteria medyczne mogą dla niektórych osób brzmieć niejasno. Specjaliści zalecają więc, by na konsultację i ewentualną diagnostykę udać się zawsze wtedy, gdy osoba dorosła doświadcza takich trudności jak np. kłopoty z komunikacją, napady złości, wahania nastroju czy tendencja do ryzykownych zachowań.

Przyczyny występowania ADHD

Neuroróżnorodność ta ma przede wszystkim podłoże biologiczne, genetyczne. Mutacje genotypowe, powikłania w okresie ciąży i porodu, nieprawidłowości w strukturze i pracy ośrodkowego układu nerwowego to główne czynniki wymieniane przez specjalistów jako wpływające na pojawienie się u człowieka pierwszych objawów typowych dla ADHD.

ADHD może współwystępować z innymi zaburzeniami neurorozwojowymi, jak np. spektrum autyzmu. Wówczas wobec tej grupy pacjentów stosuje się termin diagnostyczny AuDHD. Wątek neuroróżnorodności jawi się współcześnie jako istotny problem przede wszystkim w kontekście dorosłych kobiet-pacjentek. Zwykle to one diagnozowane są stosunkowo późno, mając za sobą trudne doświadczenia z przeszłości, związane ze specjalistami zdrowia psychicznego. Charakteryzując się wysokim poziomem inteligencji emocjonalnej, zwykle już małe dziewczynki wykazują wyższy poziom motywacji do przystosowania się do społecznych oczekiwań. Mają zatem wyższą tendencję do maskowania własnych objawów i ukrywania cech typowych dla ADHD. Z punktu widzenia diagnosty istotne są również wyniki badań potwierdzające statystycznie częstsze współwystępowanie ADHD ze spektrum autyzmu u kobiet w porównaniu z populacją męską. Ponadto, wśród osób neuroróżnorodnych zauważa się znaczne grono tych, którzy określają się w sposób nienormatywny seksualnie. Grupa ta spotyka się z tzw. dyskryminacją krzyżową, doświadczając przykrych komentarzy z kilku pobudek.

Rola wywiadu i psychologicznych testów przesiewowych w diagnostyce osób dorosłych

Pierwsze symptomy ADHD ujawniają się zwykle w ciągu kilku pierwszych lat życia człowieka. Oznacza to, że niemal każdy, kto w wieku dorosłym zgłasza się na diagnostykę, miewał trudności w wieku szkolnym. Wynikały one właśnie z istnienia niezdiagnozowanego atypowego profilu funkcjonowania. Brak odpowiedniej diagnostyki może prowadzić do złożonych zaburzeń w wieku dorosłym. Brak leczenia w przypadku ADHD utrudnia bowiem edukację szkolną, wchodzenie w interakcje społeczne i relacje interpersonalne, wzmagając uczucie niedostosowania społecznego. Z tego względu profesjonalna diagnoza ADHD dla dorosłych jest procesem złożonym.

Rozpoznanie ADHD można postawić wyłącznie wówczas, gdy u pacjenta potwierdzono zaburzenia koncentracji uwagi, nadmierną aktywność i impulsywność. Wszystkie z obserwowanych objawów ADHD u dorosłych należy skrupulatnie odnotować w wywiadzie psychologicznym. Pozwala on na wstępne określenie sposobu funkcjonowania pacjenta. Jeżeli diagnosta zauważy przesłanki świadczące o możliwym rozwoju innych zaburzeń, wykorzystuje dodatkowe testy psychologiczne, indywidualnie dostosowane do potrzeb każdego pacjenta. Dzięki niemu specjalista wyklucza lub potwierdza istnienie szeregu innych zaburzeń, które należy zróżnicować z ADHD. Mogą one jednak ze sobą współistnieć i bezpośrednio się wiązać. Podczas diagnozy klinicznej wykonuje się również przesiewowe testy w kierunku depresji czy zaburzeń lękowych.

Jak przebiega diagnoza ADHD u dorosłych? Współpraca psychologa i psychiatry

Potwierdzenie lub wykluczenie nadpobudliwości psychoruchowej u dorosłych możliwe jest wyłącznie po badaniu przeprowadzonym przez psychiatrę specjalizującego się w diagnostyce i terapii zaburzeń neurorozwojowych oraz wykonaniu testów psychologicznych. Diagnoza ADHD u dorosłych jest zatem procesem, który obejmuje kilka spotkań i różnorodnych oddziaływań podejmowanych z innymi specjalistami, do których zwykle odsyła psycholog celem otrzymania diagnozy lekarskiej. Dzięki indywidualnemu podejściu możliwe staje się określenie rzeczywistych potrzeb i oczekiwań każdego pacjenta. Zaburzenia neurorozwojowe przebiegają bowiem w różnorodny sposób. Manifestują się za pośrednictwem nieco odmiennych zachowań i stanów, zwłaszcza u osób dojrzałych.

Pierwszym etapem diagnostyki ADHD u dorosłych, podobnie jak w przypadku diagnozy autyzmu u dorosłych, jest wykonanie skrupulatnego wywiadu. W naszym Ośrodku Psychoterapii PROGRES posługujemy się głównie kwestionariuszem testu DIVA-5. Psycholog na podstawie uzyskanych informacji wystawia stosowną opinię psychologiczną, którą pacjent okazuje psychiatrze w celu otrzymania diagnozy nozologicznej. Diagnoza psychologiczna, czyli funkcjonalna jest jednak nieodłącznym elementem całego procesu diagnostycznego i zwykle stanowi pierwszy etap rozpoznania ADHD. Na jej podstawie lekarz psychiatra ma szansę poznać sposób funkcjonowania pacjenta, którego zachowanie obserwuje następnie w warunkach gabinetowych. To dokument, który może okazać się niezbędny również w celu dobrania optymalnej terapii i ewentualnej ścieżki leczenia ADHD u dorosłych.

Każdy proces diagnostyczny przebiega indywidualnie i różni się w zależności od potrzeb oraz możliwości osoby badanej. Psycholog proponuje testy dla dorosłych z ADHD, które pozwalają określić liczbę i natężenie cech neuroróżnorodności. Ich wynik dostarcza ponadto informacji na temat zasobów interpersonalnych oraz możliwości i ryzyka wystąpienia innych zaburzeń u pacjenta. Wynik testu wskazuje obszary trudności, z jakimi mierzy się pacjent oraz określa ich prawdopodobne przyczyny.

Profesjonalna diagnoza ADHD u dorosłych Kraków – psychoterapia

Nawet już po diagnozie ADHD u dorosłych Kraków pozostaje dla pacjentów atrakcyjnym miejscem ze względu na możliwość poddania się specjalistycznej i wielowymiarowej terapii ADHD. Procesy diagnozy i terapii zespołu cech charakterystycznych dla ADHD są ze sobą ściśle powiązane. Wielu pacjentów zastanawia się nad tym, jak wygląda leczenie ADHD. Podstawowym oddziaływaniem leczniczo-terapeutycznym po diagnozie w kierunku ADHD jest psychoterapia. Uczestnictwo w spotkaniach z psychoterapeutą ma na celu przede wszystkim wzmocnienie samooceny osoby dorosłej z ADHD. Sprzyja zrozumieniu własnych trudności. Psychoterapia pozwala poradzić sobie z tymi objawami zespołu nadpobudliwości psychoruchowej, które sprawiają trudności podczas codziennego funkcjonowania pacjentów z ADHD. Pacjent może również przepracować trudne doświadczenia z przeszłości. Stopniowo podejmuje współpracę z najbliższymi w celu poprawy funkcjonowania w rodzinie czy innych grupach społecznych.

Farmakologiczne leczenie ADHD u dorosłych w Krakowie – terapia ADHD

Terapia ADHD u dorosłych może obejmować również leczenie farmakologiczne. Pacjentom z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej psychiatrzy przepisują zwykle bezpieczne leki z grupy psychostymulujących. Ich działanie polega na osłabieniu najsilniejszych oznak zespołu hiperkinetycznego. To przede wszystkim substancje zawierające metylofenidat, ale też dimezylan lisdeksamfetaminy  (Elvanse). Ostatni z wymienionych leków to innowacja na polskim rynku farmaceutycznym. Cieszy się rosnącą popularnością przede wszystkim ze względu na wysoki poziom bezpieczeństwa stosowania i ograniczone ryzyko wystąpienia skutków ubocznych farmakoterapii.

Skuteczność środków farmakologicznych u dorosłych osób z ADHD wynosi nawet 80%. Oznacza to, że leki stanowią skuteczne narzędzie w łagodzeniu trudności, z jakimi może wiązać się neuroatypowość. Dzięki odpowiednio dobranej farmakoterapii nadpobudliwość u dorosłych stopniowo się wycisza. Łatwiej im wywiązywać się z codziennych obowiązków, lepiej skupiają się na zajęciach lub pracy, ich uwaga staje się mniej rozproszona.