Różnorodne zaburzenia psychiczne dotykają corocznie nawet ponad miliona Polaków. Są związane z prowadzonym trybem życia, wynikają z presji, stresu, załamania nerwowego, rozwoju technologicznego i wielu innych czynników. Różne rodzaje zaburzeń psychicznych prowadzą również do podejmowania coraz liczniejszych prób samobójczych, również przez osoby młode. Ostateczne kroki podejmowane są przez chorych głównie z powodu depresji lub zaburzeń lękowych. Dane są alarmujące, z tego względu należy przystępować do profilaktyki i edukacji pacjentów w zakresie higieny własnego zdrowia psychicznego.
Ponieważ różne są rodzaje zaburzeń psychicznych, zróżnicowane powinno być również oddziaływanie terapeutyczne oferowane pacjentom przez specjalistów. Metodę pracy terapeutycznej zawsze dobiera się indywidualnie do potrzeb każdego człowieka. Traktuje się je jednostkowo i podmiotowo, co sprzyja budowaniu prawidłowej relacji między pacjentem a psychoterapeutą. Powinna ona być oparta na wzajemnym zaufaniu i poczuciu bezpieczeństwa oraz dyskrecji.
Rodzaje i powstawanie zaburzeń psychicznych
Badacze i specjaliści według aktualnych badań naukowych wymieniają 4 główne rodzaje zaburzeń psychicznych: nerwicowe, snu, odżywiania i uzależnienia. Dotychczas nie rozstrzygnięto jednak kwestii definicyjnych i różnic pomiędzy chorobą psychiczną a zaburzeniem psychicznym. Określenia te stosuje się zatem zamiennie i synonimicznie, nawet jeżeli padają z ust specjalistów z dziedziny psychologii i psychiatrii.
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 wyróżnia aż 10 typów zaburzeń psychicznych, z którymi mogą borykać się pacjenci. Należą do nich: organiczne zaburzenia psychiczne (np. zespoły otępienne, amnezja), używanie substancji psychoaktywnych, schizofrenia i zaburzenia schizotypowe, zaburzenia nastroju, nerwice, zespoły behawioralne i zaburzenia osobowości. Do grona zaburzeń psychicznych zalicza się również niepełnosprawność intelektualną (dawniej pejoratywnie określaną mianem upośledzenia umysłowego) oraz zaburzenia rozwoju poznawczego i psychologicznego, a także zachowania i emocji.
Powstawanie zaburzeń psychicznych ma różnorodne i rozmaite przyczyny, które zależą od czynników osobowościowych pacjenta oraz środowiska, w jakim żyje i funkcjonuje. Istnieją jednak określone przez badaczy tzw. czynniki ryzyka wystąpienia zaburzeń psychicznych. Określa się, że narażenie na traumę, kryzys czy poczucie zagrożenia w dzieciństwie może narażać człowieka na zwiększone ryzyko późniejszego wystąpienia zaburzeń psychicznych. Niektóre z nich mają również podłoże genetyczne. Psychoanalitycy uważają zaś, że na proces kształtowania się osobowości wpływ mają relacje i doświadczenia. W mniejszym stopniu genetyka czy czynniki wrodzone. W nurcie poznawczo-behawioralnym utrzymuje się teoria, że za zachowaniami człowieka leżą głównie jego przekonania. Natomiast według nurtu humanistyczno-egzystencjalnego zaburzenia rozumie się jako deficyt rozwoju osobowości.
Rola psychoterapeuty
Niezależnie od tego, jakie wymieniamy rodzaje zaburzeń psychicznych, by je rozpoznać i leczyć, należy udać się do specjalisty. Może być nim zarówno lekarz psychiatra, jak i terapeuta, psycholog, psychoterapeuta lub seksuolog. Pierwsza wizyta u psychoterapeuty odbywa się w komfortowej atmosferze szczerości. Zdecydowanie się na pierwsze spotkanie ze specjalistą nie jest równoznaczne z rozpoczęciem terapii. W trakcie spotkania ocenia on trudności, z jakimi zgłasza się pacjent i określa możliwe ścieżki ich terapii oraz leczenia. Jeżeli chory wyraża zgodę, przedstawia się mu szczegółowy plan leczenia i ustala harmonogram regularnych spotkań. Należy jednak pamiętać, że psychoterapia to nie wstyd, a skorzystać z niej mogą osoby w każdym wieku, bez ograniczeń.
Ponieważ nasze potrzeby się nie starzeją i ich zaspokajanie jest tak samo ważne w wieku dziecięcym, młodzieńczym, dojrzałym, jak i starczym, deficyt uwagi oraz dbałości o stan własnego zdrowia psychicznego może zebrać swoje żniwo niemal w każdym okresie życia pacjenta. Dlatego też z wizytą u specjalisty nie należy zwlekać. Im szybciej rozpocznie się terapię określonych zaburzeń psychicznych, nada im nazwę oraz stworzy plan terapeutyczny, tym większa szansa na skuteczne wyjście pacjenta z opresji i trudności natury psychicznej.
Kiedy zgłosić się do specjalisty?
Zgłosić się do specjalisty można w każdym okresie swojego życia. Nie tylko wtedy, gdy odczuwamy niepokojące objawy ze strony naszej psychiki. Również mając dobre samopoczucie, możemy skorzystać z porad i wsparcia psychologa czy terapeuty. Bezwzględnie udać się po fachową opiekę powinni natomiast cierpiący z powodu obniżonego nastroju, odczuwający niepokój, lęk, zaburzenia snu, odżywiania. Również jeżeli nie mają oni ochoty na podejmowanie codziennych aktywności i obowiązków. W wielu przypadkach szybkie wsparcie procentuje już podczas pierwszych spotkań terapeutycznych.
Wiele osób zastanawia również dostępny w wielu placówkach wybór: psychoterapia czy coaching? Najbardziej odpowiednie metody oddziaływań terapeutycznych dobiera się jednak indywidualnie do potrzeb, preferencji, oczekiwań i aktualnej sytuacji pacjenta. Jeżeli stwierdza się u niego występowanie zaburzeń, chorób natury psychicznej, powinien on skorzystać z możliwości ich leczenia, a więc psychoterapii. Jeżeli natomiast potrzebuje on mentalnego wsparcia i mentoringu, może zdecydować się na coaching.
