Systemowa terapia rodziny, inaczej nazywana terapią rodzinną, zalecana jest w przypadku występowania rodzinnych kryzysów. Dotykają one bowiem nie tylko pary (małżonków, partnerów), ale i innych osób. Ta podstawowa społeczność boryka się bowiem z wieloma codziennymi wyzwaniami. Członkom rodziny czasami trudno się ze sobą skomunikować. Nawet te najbardziej zgodne może dosięgnąć kryzys pokoleniowy lub światopoglądowy. Warto wtedy poprosić o pomoc specjalistów.
Terapia rodziny stosowana jest głównie w celu identyfikacji problemów, z którymi borykają się poszczególni członkowie społeczności rodzinnej. Przydaje się w analizie konfliktów i nieporozumień w relacji międzypokoleniowej. Sprzyja szczegółowej identyfikacji czynników wpływających na funkcjonowanie danej rodziny. Znajdując źródło i przyczynę kryzysu, z pomocą specjalisty można na nowo odbudować istniejące między członkami rodziny więzi.
Terapia rodziny – najczęstsze wskazania do rozpoczęcia
Gdy członkom rodziny trudno się ze sobą skomunikować, unikają oni wzajemnego kontaktu, trwają w kłótniach i niedopowiedzeniach, warto rozważyć, czy dobrym rozwiązaniem będzie dla nich terapia rodziny. Frustracja występująca u osób z powodu niechęci do innych członków rodziny, złych relacji i konfliktów może bowiem systematycznie narastać, powodując ogromne zmiany w psychice. Również w przypadku, gdy rodzina zmienia swój status (dochodzi do rozstań, rozwodu, ograniczenia władz rodzicielskich, przeprowadzki), powinno się na nowo zadbać o dobre stosunki. Bezwzględną konieczność rozpoczęcia psychoterapii rodzinnej stwarza natomiast sytuacja, w której dochodzi do aktów przemocy (fizycznej lub psychicznej) wobec członków rodziny.
W psychoterapii powinni uczestniczyć wszyscy ci, których dotyczy dana trudność czy konflikt. Na szczęście coraz większa liczba pacjentów zdaje sobie sprawę z tego, że psychoterapia to nie wstyd i nie ma nadmiernych oporów przed poddaniem się jej. Systemowa terapia rodziny nie przewiduje minimalnych ani maksymalnych liczb osób, które mogą jednorazowo uczestniczyć w sesji terapeutycznej. Złożony i latami narastający konflikt dotyczy zwykle nawet kilku pokoleń. Zdarza się jednak i tak, że w terapii uczestniczą dwie osoby (najczęściej rodzic i dziecko). Pomocna w rozwiązywaniu konfliktów między małżonkami i partnerami może okazać się natomiast psychoterapia dla pary.
Przebieg terapii
Uczestnicy terapii stopniowo dowiadują się, jak każde z nich postrzega funkcjonowanie ich rodziny oraz swoją rolę w systemie. Obiektywnie postrzegają problem rodzinny i razem z terapeutą starają się odnaleźć najlepsze jego rozwiązanie. By tego dokonać, konieczne jest odnalezienie i nazwanie ról członków oraz mechanizmów, jakie powodują sytuacje konfliktowe. Znalezienie tzw. zapalników sprzyja szybkiej diagnozie stanu relacji rodzinnych i wdrożeniu odpowiedniej strategii psychoterapii. Modyfikacja ról i mechanizmów jest bowiem jedyną drogą do odbudowania relacji. Terapeuta zachęca również pacjentów, by gotowe rozwiązania wdrażali oni podczas codziennych czynności. Konieczna jest bowiem generalizacja nabytych umiejętności, przy jednoczesnym rozładowaniu napięcia między członkami rodziny.
Z reguły terapia rodziny trwa od kilku do kilkunastu tygodni. Opiera się na powtarzalnych sesjach, trwających zwykle nieco ponad godzinę. Konieczne jest podejmowanie aktywności domowych i wykonywanie zaleceń psychoterapeuty. Istotne jest, że terapia powinna być prowadzona przez osobę neutralną dla każdego z jej członków. Nie może być to zatem terapeuta, z którym kiedykolwiek któraś z osób miała do czynienia podczas swojej terapii indywidualnej.
Wpływ konfliktów na jakość relacji rodzinnych
Z założenia psychoterapii rodzinnej wywodzi się stwierdzenie, że każda rodzina stanowi swoisty system, z własnymi tradycjami, wartościami i zachowaniem członków. Poszczególne osoby, które stanowią zespół, różnią się między sobą, co, korzystnie lub nie, wpływa na pozostałych i cały system jednocześnie. Dlatego też każdy konflikt, spór, niedopowiedzenie czy zaniedbanie może odbić się szerokim echem na relacjach i ich jakości. Konflikt w parze zwykle pociąga za sobą nieporozumienia między rodzicami i dziećmi. Brak poczucia bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania wpływa niekorzystnie na relacje między wszystkimi członkami rodziny. Szczególnie jednak dotyka tych najmłodszych. Oni dopiero uczą się poznawać konteksty i sytuacje społeczne oraz odpowiednio dobierać do nich wzorce swojego zachowania.
Przyczyn konfliktów może być wiele: uzależnienie od miłości, zaburzenia depresyjne, nadmierna i chorobliwa zazdrość lub wręcz obojętność partnerska, konflikty pokoleniowe. Ponieważ istnieje coraz więcej wyników badań naukowych oraz analiz poznawczych i behawioralnych, z całą pewnością można stwierdzić, że zaburzenia natury psychicznej, dotykające jednego członka rodziny, pośrednio wpływają na całą jej „strukturę”. Wpływ depresji na partnerów i rodziców, obciążenie psychiczne związane z chorobą najbliższej osoby, depresja poporodowa, traumy, wpływ uzależnienia od pornografii na związek – wszystkie te trudności możliwe są do rozwiązania dzięki terapii rodzinnej. Wystarczy chcieć sobie pomóc zauważyć trudność. Ona być może nie dotyka nas bezpośrednio, ale jest widoczna u jednej z najbliższych nam osób. Trudności psychiczne jednego z członków rodziny najczęściej są bowiem odzwierciedleniem problemów całego systemu.
